• TECHNOLOGIE
  • STOPA I STAW SKOKOWY
  • KOLANO
  • BIODRO
  • BARK
  • ŁOKIEĆ
  • RĘKA
  • SCHORZENIA
  • O MNIE
Kontakt
  • TECHNOLOGIE
  • STOPA I STAW SKOKOWY
  • KOLANO
  • BIODRO
  • BARK
  • ŁOKIEĆ
  • RĘKA
  • SCHORZENIA
  • O MNIE

Artrodeza stawu skokowego (usztywnienie)

Artrodeza stawu skokowego to metoda leczenia operacyjnego, której celem jest zniesienie bólu wynikającego z zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych lub nienaprawialnych uszkodzeń pourazowych stawu. Artrodeza może mieć także na celu korekcję ciężkich deformacji stopy i stawu skokowego, np. stopy końsko-szpotawej, utrwalonej stopy płasko-koślawej, deformacji neurogennych, deformacji w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) czy stopy Charcota. Artrodeza może być ponadto rozważana w nieodwracalnych niedowładach celem uzyskania stabilizacji stopy i poprawy funkcji podporowej kończyny.

Artrodeza stawu skokowego - wskazania do operacji usztywnienia

Na czym polega zabieg artrodezy?

Zabieg artrodezy polega na:

  • usunięciu powierzchni stawowych (resztek chrząstki pokrywającej końce stawowe, patologicznych wyrośli kostnych, sklerotycznej kości podchrzęstnej),
  • dodatkowym wycięciu klinów kostnych celem skorygowania osi stawu (jeśli zachodzi taka potrzeba),
  • uzyskaniu stabilnej kompresji odłamów kostnych poprzez zastosowanie zespolenia (śrubami, płytkami, zewnętrznie aparatem Ilizarova),

Połączone ze sobą kości zrastają się podobnie jak po złamaniu. W miejscu artrodezy nie ma już stawu – w okolicy poddanej artrodezie ruch zostaje całkowicie zniesiony. Efektem artrodezy jest niwelacja bólu oraz korekcja nieprawidłowego ustawienia stawu skokowego i/lub stopy.

Artrodeza stawu skokowego i stopy – zakres usztywnienia

  • artrodeza stawu skokowego górnego (skokowo-goleniowego) – zrost kości piszczelowej i skokowej,
  • artrodeza stawu podskokowego – zrost kości piętowej i skokowej,
  • artrodeza piszczelowo-skokowo-piętowa – zrost kości piszczelowej, skokowej i piętowej,
  • potrójna artrodeza stępu – zrost kości skokowej i piętowej, a także kości piętowej z sześcienną i kości skokowej z kością łódkowatą.

Kwalifikacja do zabiegu artrodezy

Decyzja o wykonaniu artrodezy powinna być podejmowana rozważnie. Należy upewnić się co do:

  • wyczerpania możliwości leczenia zachowawczego (zaopatrzenie ortopedyczne i ortotyczne, leczenie farmakologiczne, rehabilitacja, fizykoterapia przeciwbólowa),
  • możliwości wykonania innych zabiegów operacyjnych, np. wszczepienia endoprotezy stawu skokowego (jeśli pacjent kwalifikuje się do tego rodzaju zabiegu),
  • świadomości pacjenta co do istoty i skutków zabiegu artrodezy.

Kwalifikacja do zabiegu artrodezy odbywa się w oparciu o analizę radiogramów:

  • RTG stawu skokowo-goleniowego w projekcji przednio-bocznej,
  • RTG całej stopy wraz ze stawem skokowo-goleniowym w projekcji bocznej,
  • RTG stopy w projekcji przednio-bocznej.

Wszystkie zdjęcia RTG powinny zostać wykonane w pozycji stojącej pacjenta.  Analiza powyższych radiogramów pozwala ustalić zakres artrodezy – tj. ile stawów powinno zostać usztywnionych, by uzyskać zniesienie dolegliwości bólowych. Po usztywnieniu stawu, przyległe do niego stawy będą kompensacyjnie pracować w zwiększonym zakresie ruchu. Gdy przyległe stawy do chorego stawu posiadają w miarę zdrową chrząstkę, ich ruchomość zapewni stopie dobrą funkcję. Jeśli natomiast przyległe stawy posiadają już zmiany zwyrodnieniowe, ich zwiększona eksploatacja doprowadzi do szybszego rozwoju zwyrodnienia i pojawienia się dolegliwości bólowych. W tym wypadku lepszym rozwiązaniem będzie objęcie artrodezą wszystkich powiązanych ze sobą biomechanicznie stawów, które cechuje przynajmniej średniozaawansowany proces zwyrodnienia.

W przypadku artrodezy korekcyjnej radiogramy pozwalają określić umiejscowienie artrodezy  oraz ocenić wymaganą wielkość resekcji tkanki kostnej z ewentualnym wykorzystaniem przeszczepów kostnych. Pomocne może być także wykonanie tomografii komputerowej stopy i stawu skokowego z rekonstrukcją 3D.

Artrodeza stawu skokowego górnego

Artrodeza stawu skokowo-goleniowego jest często wykonywana w przypadku pourazowych zmian zwyrodnieniowych, które powstały w wyniku niereperowalnych ubytków chrząstki stawowej i złamań obejmujących powierzchnię stawową. Zaleca się, aby artrodezę rozważać 1-2 lata po urazie, zwłaszcza jeśli dolegliwości bólowe stawu po urazie są w miarę stabilne. Czasami zdarza się, że staw ulega ankylozie (samoistnemu usztywnieniu), wskutek czego objawy bólowe same zanikają i nie jest już potrzebny zabieg operacyjny. Wyjątek stanowią przypadki z zaburzeniem osiowości stawu skokowego (nadmierna koślawość, szpotawość) oraz złamania z przemieszczeniem.

Artrodeza skokowo-goleniowa może być wykonywana artroskopowo, z dostępu małoinwazyjnego lub otwartego*. Wybór dostępu operacyjnego należy do ortopedy wykonującego zabieg. W każdym przypadku oczekiwanym efektem artrodezy jest uzyskanie stabilnego zrostu w optymalnym ustawieniu stawu skokowego:

  • ustawienie neutralne w płaszczyźnie strzałkowej – pomiędzy zgięciem grzbietowym a podeszwowym,
  • 0-5° koślawości w płaszczyźnie czołowej,
  • symetryczna rotacja względem przeciwnej kończyny lub 10-20° rotacji względem stawu kolanowego tej samej kończyny.

W przypadku korekcji osi stawu i wycięcia większego klina kostnego często konieczne jest zastosowanie przeszczepów kostnych, które można pozyskać z kości strzałkowej lub talerza kości biodrowej. Wykorzystuje się także specjalne granulaty kostne. Pożądaną pozycję stawu stabilizuje się śrubami, płytą wraz z śrubami lub zewnętrznym aparatem Ilizarova.

Artrodeza a endoproteza stawu skokowego

Do tej pory artrodeza stawu skokowego stanowiła złoty standard leczenia zaawansowanego zwyrodnienia stawu skokowego, głównie ze względu na dobre wyniki w zakresie funkcji stopy po zabiegu. Izolowane usztywnienie stawu skokowego górnego nie upośledza chodu, ponieważ część ruchu zgięcia grzbietowego jest przejmowana przez staw Choparta w śródstopiu. Z drugiej strony, w ostatnich latach udało się znacznie ulepszyć modele endoprotez stawu skokowego, a ponadto wielu ortopedów zdobyło odpowiednie doświadczenie w wykonaniu tego rodzaju zabiegów. W związku z tym po odpowiedniej kwalifikacji pacjenta do endoprotezoplastyki udaje się uzyskiwać coraz lepsze wyniki wczesne leczenia, w wielu grupach zbliżone do artrodezy. Efekty endoprotezoplastyki stawu skokowego czekają na potwierdzenie w badaniach z długoletnim modelem obserwacji.

Przeczytaj więcej o endoprotezie stawu skokowego.

Artrodeza podskokowa

Artrodezę stawu podskokowego najczęściej wykonuje się po złamaniu kości piętowej z objęciem powierzchni stawowej stawu skokowo-piętowego. W planowaniu artrodezy bardzo istotna jest ocena:

  • zaawansowania zmian zwyrodnieniowych pozostałych stawów stopy,
  • ewentualnych zaburzeń osiowości (koślawości, szpotawości).

Stabilizację artrodezy uzyskuje się dzięki dwóm śrubom wprowadzanym od strony pięty w kierunku kości skokowej.  

Potrójna artrodeza stępu

Potrójna artrodeza stępu oznacza usztywnienie 3 stawów:

  • skokowo-piętowego,
  • skokowo-łódkowatego,
  • piętowo-sześciennego.

Potrójna artrodeza stępu jest często wykonywana w zmianach zwyrodnieniowych pochodzenia zapalnego, np., w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS).

Artrodeza piszczelowo-skokowo-piętowa

Artrodezę piszczelowo-skokowo-strzałkową wykonuje się w przypadku zaawansowanych zmian destrukcyjnych obecnych jednocześnie w stawie skokowo-goleniowym (stawie skokowym górnym) oraz stawie skokowo-piętowym (stawie skokowym dolnym). Zabieg przeprowadza się najczęściej z dostępu bocznego z usunięciem części kości strzałkowej. Stabilizacja uzyskiwana jest dzięki wprowadzeniu od strony pięty długiego gwoździa śródszpikowego, który przechodzi przez piętę, kość skokową i kość piszczelową.

Rekonwalescencja po artrodezie stawu skokowego

Stopa jeszcze na sali operacyjnej zostaje ustabilizowana opatrunkiem gipsowym, który zdejmowany jest po około 6 tygodniach. Po zdjęciu gipsu można rozpocząć stopniowe obciążanie operowanej stopy pod warunkiem noszenia specjalnej ortezy – buta marszowego (Walkera). W niektórych przypadkach lekarz może zadecydować o przedłużonym okresie odciążania kończyny. Konsolidacja kości powinna być kontrolowana na zdjęciach rentgenowskich. Pełny zrost kości uzyskiwany jest po około 3 miesiącach od zabiegu. Rehabilitacja po artrodezie nakierowana jest głównie na odtworzenie ekonomicznego wzorca chodu.

—

*Dostępy operacyjne w artrodezie

  1. Artrodeza artroskopowa – artroskop (miniaturowa kamera), frezy kostne i inne potrzebne narzędzia wprowadzane są do środka stawu przez kilkumilimetrowe otwory wykonane w skórze. Obraz pola operacyjnego jest rejestrowany przez artroskop, ortopeda widzi wnętrze stawu i narzędzia na ekranie monitora. Artrodeza artroskopowa może być wykonywana w przypadkach, gdy nie zachodzi konieczność korekcji osi stawu, a operator posiada doświadczenie w technikach artroskopowych stawu skokowego i stopy.
  2. Artrodeza z dostępu małoinwazyjnego – ortopeda wykonuje niewielkie nacięcia, przez które wprowadza potrzebne narzędzia, cięcie jest znacznie mniejsze niż w przypadku klasycznego dostępu na otwarto,
  3. Artrodeza na otwarto – ortopeda wykonuje cięcie umożliwiające pełne uwidocznienie stawu i swobodne wykonanie resekcji powierzchni stawowych pod bezpośrednią kontrolą wzroku. Dostęp na otwarto umożliwia precyzyjną korekcję ustawienia osi stawu skokowego z uzupełnieniem ubytków przeszczepami kostnymi. Dostęp otwarty daje również większą pewność uzyskania stabilnego zespolenia i odpowiedniego stopnia kompresji, które jest kluczowe dla wytworzenia zrostu kostnego.

—

Na podstawie:

Boszczyk A. „Artrodeza skokowo-goleniowa i podskokowa” [w:] Napiontek M. [red.] „Stopa i staw skokowo-goleniowy w praktyce ortopedycznej” Medipage Warszawa 2018, s. 435-445.

Aleksandra Zemła

Autorka tekstów i właścicielka Ortopedia Online

profil na linkedin

Autor tekstów medycznych - Aleksandra Zemła

Szukasz ortopedy wykonującego konkretną operację w Krakowie? Zapytaj:  axazemla@gmail.com. 

Warto przeczytać:

  • złamanie kości sześciennej leczenie
    Złamanie kości sześciennej  – leczenie
    17/12/2022
  • arthrex mis bunionectomy system
    Arthrex MIS bunionectomy system – celownik ułatwiający wykonanie przezskórnej korekcji palucha koślawego
    05/09/2022
  • płytka kompresyjna maxforce mtp plate arthrex
    Płytka kompresyjna MaxForce™ do stabilizacji artrodezy stawu MTP palucha
    31/07/2022
  • Nawigacja komputerowa w ortopedii
    Systemy nawigacji komputerowej wspierające wszczepienie endoprotezy stawu skokowego
    21/06/2020
  • Uszkodzenie więzozrostu, wysokie skręcenie stawu skokowego
    Uszkodzenie więzozrostu piszczelowo-strzałkowego – leczenie
    26/04/2020
  • Usunięcie trzeszczki
    Usunięcie trzeszczki w stopie
    12/04/2020

Współpraca

Aleksandra Zemła
tel. +48 790 788 321

Śledź profil na FB i bądź na bieżąco

 

Partnerzy

Serwis zawiera materiały graficzne udostępnione za pisemną zgodą Arthrex Polska Sp. z o.o. oraz Stryker Polska Sp. z o.o. Wszelkie dalsze rozpowszechnianie materiałów graficznych oznaczonych logotypami ww podmiotów bez bezpośredniej zgody Arthrex Polska Sp. z o.o. lub Stryker Polska Sp. z o.o  jest zabronione.

Polityka prywatności

Strona wykorzystuje pliki cookies oraz inne technologie. Przeglądanie strony wiąże się z wyrażeniem zgody na warunki polityki prywatności.

Zamieszczone treści mają charakter wyłącznie informacyjny i nie zastępują wizyty lekarskiej. Skonsultuj swój problem bezpośrednio z lekarzem  ortopedą.

    Używamy cookies i podobnych technologii. Szczegóły znajdziesz w Polityce Prywatności. AkceptujNie zgadam się Polityka prywatności
    Polityka prywatności
    This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
    Necessary
    Always Enabled
    Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
    Non-necessary
    Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
    SAVE & ACCEPT