Rekonstrukcja MPFL – troczka przyśrodkowego rzepki

Rekonstrukcja MPFL (medial patellofemoral ligament) czyli rekonstrukcja troczka przyśrodkowego rzepki to jedna z procedur operacyjnego leczenia zwichnięć rzepki. Celem zabiegu jest odtworzenie funkcji, którą pełnił troczek przyśrodkowy – przytrzymywanie rzepki i zapobieganie jej ślizgowi do boku poza centrum bloczka kości udowej. W trakcie zwichnięcia rzepki MPFL ulega uszkodzeniu, co powoduje utratę głównego stabilizatora stawu udowo-rzepkowego w zakresie do 20 stopni zgięcia kolana.

Rekonstrukcja MPFL może być połączona z innymi procedurami mającymi na celu profilaktykę ponownych zwichnięć rzepki – zależnie od przyczyn niestabilności ustalonych na podstawie badania klinicznego oraz analizy badań obrazowych, np.

• pogłębienie bloczka kości udowej,
• medializacja guzowatości kości piszczelowej,
• korekcja zaburzeń torsyjnych kości udowej lub piszczelowej.

Czym jest MPFL – troczek przyśrodkowy rzepki?

Troczek przyśrodkowy rzepki biegnie od przyśrodkowego brzegu rzepki do nadkłykcia przyśrodkowego kości udowej. Troczek może być częściowo przykryty przez dystalną część mięśnia obszernego przyśrodkowego (jedną z głów mięśnia czworogłowego uda). Wytrzymałość troczka przyśrodkowego rzepki sięga 208 N. Troczek przyśrodkowy jest głównym biernym stabilizatorem rzepki w ustawieniu kolana od pełnego wyprostu do około 20 stopni zgięcia. Przy większych wartościach zgięcia kolana rolę stabilizatora przejmuje bloczek kości udowej, w który powinna zagłębić się rzepka.

Rekonstrukcja MPFL kolana – na czym polega zabieg?

Uszkodzone MPFL zostaje zastąpione przeszczepem uzyskanym np. ze ścięgna mięśnia smukłego uda. Celem zabiegu jest odtworzenie naturalnego przebiegu MPFL z precyzyjnym zakotwiczeniem końców w miejscach anatomicznych przyczepów. Anatomiczna rekonstrukcja MPFL pozwala uzyskać odpowiednie napięcie przeszczepu przekładające się na dobrą stabilizację rzepki oraz prawidłową biomechanikę stawu udowo-rzepkowego. 

Anatomiczna dwupęczkowa rekonstrukcja MPFL (Arthrex)

Rekonstrukcja dwupęczkowa zakłada wykorzystanie złożonego w pół przeszczepu z dwoma miejscami przyczepu na rzepce oraz jednym na nadkłykciu kości udowej. Pozwala to na równomierne rozłożenie napięcia w obrębie stawu udowo-rzepkowego podczas wyprostu oraz w trakcie ruchu zgięcia kolana. Ryzyko nadmiernego przyparcia rzepki i związanego z nim ścierania chrząstki w przednim przedziale kolana zostaje zniwelowane.

Ortopeda wykonuje dwa otwory na przyśrodkowej stronie rzepki. Końce przeszczepu zostają osadzone w otworach i ustabilizowane kotwicami SwiveLock®.

Kolejnym krokiem jest precyzyjne oznaczenie miejsca przyczepu na kości udowej. W tym celu ortopeda posługuje się specjalnym szablonem, który przykłada do kolana. Szablon i kolano zostają prześwietlone promieniami rentgenowskimi, dzięki czemu możliwe jest bardzo precyzyjne wyznaczenie punktu mocowania przyczepu.

Następnie przeszczep zostaje podskórnie przeciągnięty w odpowiedniej warstwie tkanek miękkich w kierunku kości udowej.

Przeszczep może zostać zamocowany za pomocą śruby interferencyjnej wkręconej w przyśrodkowy kłykieć kości udowej lub też może zostać ustabilizowany endobuttonem na korówce kłykcia bocznego. W drugim przypadku system TightRope® z obszytym przeszczepem zostaje przeciągnięty na drugą stronę kości udowej. Przed ostateczną fiksacją przeszczepu ortopeda sprawdza ruchy rzepki oraz napięcie przeszczepu podczas ruchów zginania i prostowania kolana.  

Ile trwa rekonwalescencja po rekonstrukcji troczków rzepki?

Przez 6 tygodni zaleca się noszenie ortezy kolana ograniczającej zgięcie w zakresie ustalonym przez lekarza. Pacjent powinien uczestniczyć w rehabilitacji, której celem będzie bezpieczna mobilizacja rzepki z zachowaniem odpowiedniego napięcia przeszczepu. Ćwiczona jest także poprawna aktywacja przyśrodkowej głowy mięśnia czworogłowego – mięśnia obszernego przyśrodkowego VMO (vastus medialis obliquus) odpowiedzialnego za czynną stabilizację rzepki.

Po wygojeniu przeszczepu ćwiczenia prowadzone są w pełnym zakresie zgięcia kolana. Nacisk kierowany jest na intensywne wzmacnianie mięśnia czworogłowego uda – celem jest uzyskanie siły i wytrzymałości zbliżonych do kończyny przeciwnej. Powrót to pełnej aktywności jest możliwy u większości pacjentów po około 12 tygodniach od zabiegu.

Zalecenia pozabiegowe mogą być inne, jeśli operacja uwzględniała dodatkowe procedury naprawcze lub korekcyjne w obrębie kolana.

—

Inne procedury leczenia zwichnięcia rzepki:

Osteotomia medializująca guzowatość kości piszczelowej

—

Na podstawie:

• Amis, A.A. et al. Anatomy and biomechanics of the medial patellofemoral ligament The Knee, Volume 10, Issue 3, 215 – 220.
• Materiały edukacyjne firmy Arthrex – „MPFL With ACL TightRope® and 3.5 mm SwiveLock® – surgical technique”.