Na ile lat wystarcza endoproteza kolana? Wiedza dotycząca żywotności sztucznego implantu stawu kolanowego jest bardzo istotna w planowaniu zabiegu alloplastyki stawu kolanowego. Zużywanie się endoprotezy jest nieuchronne – to jak długo endoproteza wytrzyma, zależy od wielu czynników. Warto wiedzieć jak dbać o implant, aby służył Ci jak najdłużej.
Wyniki metaanalizy z 2019 roku pokazały [1], że:
U młodych pacjentów, którzy posiadają nieodwracalne i nienaprawialne zniszczenia chrząstki tylko w obrębie jednego przedziału kolana, dąży się do wszczepienia endoprotezy jednoprzedziałowej. Po zużyciu się tego rodzaju endoprotezy stosunkowo łatwo jest osadzić endoprotezę całkowitą. Rewizyjne zabiegi endoprotezy całkowitej są o wiele trudniejsze do przeprowadzenia, a ponadto są obarczone wyższym ryzykiem powikłań.
Obejrzyj animację prezentującą wszczepienie endoprotezy jednoprzedziałowej kolana (materiały edukacyjne firmy Arthrex):
Częściowe obciążenie kończyny przy niektórych rodzajach endoprotez możliwe jest już w kilku pierwszych dniach po operacji. Następnie stopniowo zwiększane jest obciążanie kończyny operowanej – wtedy kule stanowią jedynie formę asekuracji i ochrony przed upadkiem.
Pełne odstawienie kul jest możliwe, gdy dzięki ćwiczeniom Twoje kolano jest na tyle stabilne, by płynnie chodzić bez dodatkowej asekuracji. Większość pacjentów całkowicie odstawia kule w 2 miesiącu po operacji, przy czym chodzenie po domu bez kul może nastąpić dużo wcześniej. Najpóźniej następuje odstawienie kul przy chodzeniu po nierównym podłożu lub korzystaniu z komunikacji miejskiej.
Bezpieczne prowadzenie auta jest możliwe w ok. 6-8 tygodniu po wszczepieniu endoprotezy kolana. W każdym przypadku uzyskaj pozwolenie od fizjoterapeuty lub ortopedy, abyś był pewien, że Twoje kolano będzie na to gotowe.
Po wygojeniu kolana najbardziej optymalną pozycją do spania jest leżenie na plecach lub na boku na stronie nieoperowanej. W przypadku leżenia na plecach kolano powinno pozostać wyprostowane. Należy unikać wkładania pod podudzie wałków wypychających piszczel do przodu.
W przypadku leżenia na boku między nogi można włożyć płaską poduszkę piankową – dzięki temu kolano będzie oparte o poduszkę większą powierzchnią. Pozwala to ograniczyć ewentualne siły koślawiące oddziałujące na sztuczny implant kolana.
Staraj się wybierać krzesła z wysokością siedziska, które pozwolą utrzymać kąt przynajmniej 90 stopni pomiędzy Twoim udem a podudziem.
Podczas biegania czy skakania siły oddziałujące na kolano są dużo większe (ok. 3 razy) niż podczas chodzenia. Nagły wzrost obciążenia implantu przy lądowaniu może uszkodzić implant i/lub zwiększyć ryzyko jego przedwczesnego zużycia.
Rugby czy piłka nożna to dyscypliny, w których łatwo o uderzenie w okolicę kolana i tym samym uszkodzenie lub zwichnięcie endoprotezy. Z kolei jazda na rolkach, łyżwach czy deskorolce wiąże się z dość wysokim ryzykiem upadku, w związku z czym aktywności te nie są zalecane osobom po alloplastyce stawu kolanowego.
Dodatkowe kilogramy to bez wątpienia niekorzystne zwiększenie obciążenia dla implantu.
Co skraca żywotność implantu? Rand i wsp. [2] wyodrębnili czynniki mogące negatywnie wpływać na wytrzymałość endoprotezy kolana (po endoprotezoplastyce pierwotnej):
Młody wiek, a raczej zwiększony poziom aktywności
Autorzy zaproponowali, że osoby w młodym wieku wykazują wyższy poziom aktywności, co predysponuje do zwiększonych obciążeń endoprotezy i jej przedwczesnego zużycia.
Płeć męska
Dotychczas wykazano krótszą żywotność endoprotez kolana u mężczyzn w porównaniu do kobiet.
Poprzednio wykonywane operacje w obrębie kolana
W 10-letniej obserwacji autorów publikacji [2] wykazano krótszą żywotność endoprotezy u osób, które przeszły wcześniej inne zabiegi operacyjne w obrębie kolana.
Choroby zapalne układu ruchu – niejednoznaczne wyniki
Wyniki niektórych badań poświadczają, że u osób cierpiących na zapalne choroby układowe (np. reumatoidalne zapalenie stawów) istnieje podwyższone ryzyko obluzowania endoprotezy kolana. Z drugiej strony autorzy przeglądu [2] znaleźli także opracowania przemawiające za tym, że żywotność endoprotezy u osób z chorobą zwyrodnieniową jest wyższa niż u osób z układową chorobą zapalną. Czynnik ten powinien więc zostać dokładniej zbadany.
Typ endoprotezy kolana
Autorzy publikacji (2) zanotowali dłuższą żywotność endoprotezy kolana w przypadku implantów cementowych w porównaniu do bezcementowych. Kolejne badania są konieczne, aby potwierdzić te wyniki.
Obserwacje dotyczące rodzaju endoprotez kolana – implantów z zachowaniem więzadła krzyżowego tylnego (PCL, posteriori cruciate ligament) bez stabilizacji oraz implantów ze stabilizacją tylną, pozostają na ten moment niejednoznaczne.
WRÓĆ DO DZIAŁU OPERACJE KOLANA
Źródła: