Objawy uszkodzenia łąkotki kolana

Urazy łąkotek należą do najczęściej występujących kontuzji kolana. Objawy uszkodzenia łąkotki mogą różnić się nasileniem oraz specyfiką. Pęknięcie łąkotki może wystąpić u młodej aktywnej sportowo osoby jak i u osoby starszej. Przeczytaj o czynnikach ryzyka, objawach oraz diagnostyce urazów łąkotek.

Objawy uszkodzenia łąkotki

Charakter oraz nasilenie objawów zależą od rodzaju i rozległości uszkodzenia łąkotki. Do najczęściej zgłaszanych objawów mogących wskazywać na rozdarcie łąkotki należą:

• słyszalny trzask w momencie ostrego pęknięcia łąkotki,
• ból kolana w szparze stawowej przyśrodkowej/bocznej lub „w środku” kolana,
• możliwy obrzęk kolana,
• objawy mechaniczne: uczucie przeskakiwania w kolanie, blokowanie ruchu kolana,
• ograniczenie zakresu ruchomości kolana.

W przewlekłych degeneracyjnych uszkodzeniach łąkotek objawy mogą mieć mniejsze nasilenie. Przemijające uczucie kłucia w kolanie może nasilać się w wyniku zwiększenia poziomu aktywności.   

Czynniki ryzyka urazu łąkotek

• sport z mocnym obciążeniem kolan, sport kontaktowy, np. piłka nożna, narciarstwo, crossfit,
• praca fizyczna związana z pozycją kuczną, wykonywaniem przysiadów, wchodzeniem i schodzeniem po schodach,
• minimum 1 rok obciążania kolan pracą fizyczną lub sportem w stanie zerwanego lub niewydolnego więzadła krzyżowego przedniego ACL,
• szpotawość lub koślawość kolana,
• wiek powyżej 60 lat,
• nadwaga, otyłość,
• płeć męska.

Kontuzje łąkotek u młodych aktywnych osób

U młodych aktywnych osób dochodzi zwykle do wysokoenergetycznych uszkodzeń urazowych łąkotki, spośród których najczęściej rozpoznaje się typ o podłużnym pionowym przebiegu linii uszkodzenia. Objawy uszkodzenia łąkotki są zwykle nasilone. Urazom łąkotek często towarzyszy zerwanie więzadła krzyżowego ACL.

Uszkodzenia degeneracyjne łąkotek u osób starszych

Wraz z wiekiem odporność mechaniczna łąkotek zmniejsza się, w związku z czym są one bardziej podatne na urazy nawet przy niewielkim obciążeniu kolana. U osób starszych dochodzi najczęściej do uszkodzeń związanych z postępem zmian zwyrodnieniowych łąkotki. W obrębie łąkotek mogą powstawać mikropęknięcia oraz miejscowe zmiany o typie torbieli łąkotkowych. Objawy uszkodzenia łąkotki na tle zwyrodnieniowym są zwykle mniej nasilone. Z drugiej strony niewielkie uszkodzenia mogą przeobrazić się w większe rozdarcia skutkujące nawet zablokowaniem kolana i pojawieniem się bardziej nasilonych objawów.

Rozpoznanie uszkodzenia łąkotki

Gdy rozpoznajesz u siebie objawy uszkodzonej łąkotki, powinieneś udać się na wizytę do lekarza ortopedy. Do obowiązku ortopedy należy staranna analiza badania klinicznego oraz badań obrazowych. Po zebraniu wywiadu dotyczącego charakteru objawów lekarz wykonuje testy stresowe na uszkodzenie łąkotek, np. McMurray test, Appley test, „Bounce” test, Thessaly test.

Najłatwiej dostępnym badaniem obrazowym jest USG kolana, które może wstępnie potwierdzić niektóre typy uszkodzeń łąkotek (głównie urazy położone obwodowo). Celem pełnej oceny struktur wewnątrzstawowych wskazane jest wykonanie badania rezonansu magnetycznego kolana MRI (magnetic resonance imaging), które pozwala precyzyjnie klasyfikować uszkodzenie łąkotki oraz wykryć towarzyszące uszkodzenia wewnątrzstawowe kolana, np. zerwanie więzadła ACL czy uszkodzenie chrząstki.

Typy uszkodzeń łąkotek – klasyfikacja ISAKOS

Obecnie ortopedzi posługują się klasyfikacją ISAKOS (International Society of Arthroscopy, Knee Surgery and Orthopaedic Sports Medicine), która pozwala na precyzyjne określenie typu uszkodzenia łąkotki. Klasyfikacja ISAKOS uwzględnia m.in. parametry takie jak: umiejscowienie, kształt, długość i głębokość rozdarcia oraz jakość tkankową łąkotki w miejscu uszkodzenia. Ograniczenia klasyfikacji ISAKOS dotyczą urazów łąkotek o skośnym przebiegu, uszkodzeń rogów łąkotek oraz oceny stanu uprzednio operowanej łąkotki.   

Szczególne rodzaje urazów łąkotek

Uszkodzenie korzenia łąkotki

Pęknięcie korzenia łąkotki powoduje utratę stabilności oraz upośledzenie zdolności przejmowania obciążeń przez łąkotkę. Skutki uszkodzenia łąkotki w rejonie korzenia mogą być bardziej odczuwalne przez pacjenta niż w przypadku urazów zlokalizowanych w ciele łąkotki. Urazy korzenia bywają niekiedy pomijane w diagnostyce przez mniej doświadczonych ortopedów. Właściwe rozpoznanie ułatwiają objawy takie jak:

• zatarty obraz tylnego korzenia łąkotki w obrazach MRI w płaszczyźnie strzałkowej,
• cechy ekstruzji łąkotki.

Urazom tylnego korzenia łąkotki sprzyjają promieniste pęknięcia rozwijające się na tle zwyrodnieniowym.

Uszkodzenia peryferyjne łąkotki (ramp lesions)

Uszkodzenia obwodowe mogą przebiegać z rozwarstwieniem lub oddzieleniem łąkotki przyśrodkowej od torebki stawowej. Urazy tego typu mogą towarzyszyć zerwaniu więzadła krzyżowego przedniego ACL.

Uszkodzenie łąkotki tarczowatej

Tarczowatość łąkotki jest wrodzoną nieprawidłowością, która dotyczy najczęściej łąkotki bocznej. Łąkotka tarczowata posiada dyskowaty kształt skutkujący zwiększonym pokryciem kości piszczelowej. Łąkotka tarczowata jest nierównomiernie obciążana, co zwiększa ryzyko jej pęknięcia. U większości osób łąkotka tarczowata nie wywołuje specyficznych objawów do czasu, kiedy ulegnie uszkodzeniu.

Skutki uszkodzenia łąkotek

Uszkodzenie łąkotki pociąga za sobą niekorzystne zmiany w biomechanice kolana skutkujące przyspieszeniem ścierania się chrząstki i przedwczesnym rozwojem zmian zwyrodnieniowych.

—

Przeczytaj o metodach leczenia uszkodzonej łąkotki kolana.

—

Informacje podstawowe:

Budowa i funkcje łąkotek kolana

W kolanie znajdują się dwie łąkotki – przyśrodkowa i boczna. Łąkotki zbudowane są z tkanki włóknisto-chrzęstnej i położone są w odpowiednich przedziałach stawu udowo-piszczelowego – przyśrodkowym i bocznym.

W płaszczyźnie czołowej (patrząc na staw kolanowy z przodu) widoczne są jako dwie struktury w kształcie klina podstawą zwróconą na zewnątrz i szczytem skierowanym do centrum stawu. W płaszczyźnie poprzecznej (patrząc na wnętrze kolana od góry) łąkotki uwidaczniają się jako półksiężycowate twory, przy czym łąkotka przyśrodkowa bardziej przypomina kształt litery U, a łąkotkę boczną cechuje dodatkowo nieco esowaty kształt.

Łąkotki kolana przymocowane są do kości piszczelowej za pomocą wiezadeł. Głównym miejscem przyczepu do piszczeli są  tzw. korzenie łąkotki. Ponadto wyróżnia się połączenia więzadłowe: łąkotkowo-udowe, łąkotkowo-rzepkowe oraz międzyłąkotkowe. Łąkotka przyśrodkowa jest dodatkowo połączona z torebką stawową, co czyni ją mniej mobilną i jednocześnie bardziej podatną na urazy.

Ukrwienie łąkotek

U noworodka łąkotki są całkowicie ukrwione. Z biegiem lat obszar ukrwienia łąkotek ulega stopniowemu ograniczeniu. W wieku dorosłym ukrwienie łąkotek ograniczone jest do 10-30% ich obwodowej części czyli obszaru położonego najbliżej torebki stawowej.

Stopień ukrwienia łąkotki w miejscu jej uszkodzenia jest głównym determinantem wyboru metody leczenia. Naprawa łąkotki jest możliwa jedynie w strefie czerwonej czyli bogato ukrwionej. Uszkodzenie łąkotki w strefie białej czyli nieunaczynionej pociąga za sobą koniczność usunięcia uszkodzonego fragmentu łąkotki.

Funkcje łąkotek kolana

Kształt łąkotek oraz ich wewnętrzne właściwości strukturalne przekładają się na poniżej wymienione funkcje:

• zapewnienie stabilności mechanicznej i kongurecji stawu udowo-piszczelowego poprzez zwiększenie powierzchni styku pomiędzy powierzchniami stawowymi kości udowej i piszczelowej,
• udział w regulacji proprioceptywnej – wspieranie odruchowej mięśniowej stabilizacji kolana,
• przenoszenie i amortyzacja obciążeń – łąkotka boczna przenosi około 70% a łąkotka przyśrodkowa około 50% obciążeń w obrębie odpowiedniego przedziału kolana,
• ochrona chrząstki stawowej – odpowiednia dystrybucja obciążeń w obrębie stawu udowo-piszczelowego przekłada się na zmniejszanie miejscowego nacisku na chrząstkę.

—

Na podstawie:

Doral, Mahmut Nedim et al. “Modern treatment of meniscal tears.” EFORT open reviews vol. 3,5 260-268. 21 May. 2018, doi:10.1302/2058-5241.3.170067